Hoe wordt endometriose behandeld?

Afwachten

Er volgt geen behandeling omdat er geen zwangerschapswens is of er weinig of geen pijnklachten aanwezig zijn. 

Medicamenteuze behandeling:

  • Pijnmedicatie: om de pijn te behandelen die voornamelijk tijdens de menstruatie voorkomt, kunnen anti-inflammatoire producten type Ibuprofen of Naproxen voorgeschreven worden. Indien de maximale dosis niet meer voldoende helpt, zal er voor een andere behandeling gekozen worden. 
  • Hormonale behandeling: gezien het de hormonale cyclus is die de endometriose-letsels doet toenemen en dus de pijn uitlokt, zal vaak een hormonale behandeling voorgeschreven worden om zo weinig mogelijk maandstonden uit te lokken.
  • Anticonceptiepillen (-patches of -ring) en progesterone preparaten geven meestal zowel een vermindering van de hoeveelheid bloedverlies als een vermindering van de duur van het bloedverlies tijdens de maandstonden; zeker effectief als de medicatie continu wordt doorgegeven. Deze behandeling kan soms milde vormen van endometriose goed onder controle houden.
  • GnRH (gonadotropine releasing hormones) analogen en antagonisten blokkeren de productie van het ovarieel stimulerend hormoon en dus ook de volledige cyclus. Dit zorgt voor het inkrimpen van endometriaal weefsel. Na het stoppen van de behandeling kunnen deze dan ook maanden een vermindering van de klachten geven. Er wordt vaak geadviseerd om in deze periode te trachten om zwanger te worden. Vermits deze medicatie een artificiële menopauze creëert, zullen vaak klachten zoals warmteopwellingen, slapeloosheid en vaginale droogte optreden.

Chirurgie

De meest effectieve behandeling van endometriose is chirurgie, zeker bij die mensen waar een hormonale behandeling geen of onvoldoende effect heeft. Alhoewel in de literatuur nog regelmatig laparotomie ’s (openbuikoperaties) worden uitgevoerd, wordt alle endometriosechirurgie in het ZOL uitgevoerd via kijkoperatie. Hierbij zal al de zichtbaar aanwezige endometriose verwijderd worden. Hoe uitgebreider de endometriose, hoe uitgebreider de chirurgie.
Indien er enkel letsels aanwezig zijn op het buikvlies kunnen deze vrij gemakkelijk verwijderd worden. Indien de endometriose zich in de eierstokken heeft genesteld en daar een zogenaamde chocolade-cyste heeft gevormd, zal tijdens de ingreep in principe de volledige cystewand verwijderd worden. We weten echter dat bij het volledig verwijderen van deze cystewand, een groot deel van de eicellen van deze eierstok ook worden weggenomen. In sommige gevallen, waar de fertiliteit in het gedrang zou kunnen komen, zal enkel gekozen worden voor het openen van de cyste en oppervlakkig de cystewand te verbranden met behulp van elektro-coagulatie.

Wanneer endometriose de dikke darm aantast, is het belangrijk te weten hoe diep de endometriose in de darmwand dringt. Indien dit oppervlakkig is, zal getracht worden de letsels van de darm af te schrapen. Dit wordt ‘shaven’ genoemd. Indien de endometriosehaard in de wand begint in te groeien, zal soms, om alles weg te krijgen, een stukje darmwand moeten worden weggenomen. De opening in de darmwand zal dan gehecht worden. Wanneer een groot letsel ingroeit in de darm, is het echter soms nodig om een segment van de zieke darm te verwijderen. 

Wanneer vóór de chirurgische ingreep ingroei in de spierwand van de darm vermoed wordt, zal aan de patiënte gevraagd worden om vóór de operatie de abdominale chirurg te consulteren. 

Ook de blaas kan door endometriose aangetast worden. Ook hier zal getracht worden de endometriose van de blaaswand te ‘shaven’. Indien een stuk van de blaaswand moet worden verwijderd, zal de patiënte gedurende een drietal weken na de operatie een blaassonde moeten dragen. Wanneer ze na enkele dagen voldoende hersteld is, kan ze naar huis met een speciaal blaaszakje dat rond het been wordt geplakt. De blaas is een orgaan dat zich meestal zeer goed herstelt. 

Soms worden de zogenaamde ureters ook in de endometriosehaard betrokken. Dit zijn de kanalen/buizen die de urine van de nieren naar de blaas brengen. 

Wat met de baarmoeder?

Uiteraard zal bij een kinderwens de uterus altijd bewaard worden. Men weet echter dat het verwijderen van de baarmoeder de kans op herval sterk doet afnemen. Bij een voltooide kinderwens zal, indien mogelijk, voorgesteld worden om deze ook te verwijderen, zeker indien er ook aantasting is door de endometriose. 

Op jonge leeftijd zullen in principe nooit beide ovaria of eierstokken worden weggenomen. Dit zou immers betekenen dat de jonge patiënte in de menopauze terechtkomt. 

Inhoudsverantwoordelijke
Dr. Jean-Christoph Schobbens, Gynaecologie - 2023

© 2024 Ziekenhuis Oost-Limburg