Herstel aangezichtszenuw - nervus facialis

De aangezichtszenuw of nervus facialis stuurt de mimiekspieren in ons aangezicht aan. De zenuw zorgt ervoor dat we onze wenkbrauwen kunnen optrekken, fronsen, onze ogen sluiten en mond openen, lachen, kwaad kijken, etc.

Een letsel aan deze zenuw kan ontstaan t.g.v.

• Aangeboren afwijkingen
• Trauma of ongeval (vb. een snijwonde)
• Infectie (vb. een virusinfectie met herpes zoster, zona of gordelroos)
• Bellse parese (zonder duidelijke oorzaak)
• ...

De aangezichtszenuw kan volledig of gedeeltelijk verlamd zijn, aan één of beide zijden van het gelaat. Afhankelijk hiervan, zullen bepaalde mimiekspieren onvolledig of niet meer werken.

Een letsel aan de aangezichtszenuw kan belangrijke functionele last veroorzaken. Vaak genoemde problemen zijn:

• De oogsluiting is niet meer volledig
• Het gewicht van de wenkbrauw drukt op het bovenste ooglid, zodat het bovenste ooglid zwaar weegt
• De mondhoek hangt af en hindert bij het eten, speeksel loopt af via de mondhoek
• Lachen lukt niet meer
• Synkinesieën: twee spiergroepen die tegelijk werken, vb. bij bewegen van de mondhoek sluit tegelijk het oog, en andere combinaties, ...
• Onvrijwillige spiersamentrekkingen in het gelaat

Ook esthetisch heeft een verlamde aangezichtszenuw een belangrijke impact op het dagelijks functioneren. Niet meer kunnen lachen, anders op de foto staan, opmerkingen van anderen, ... kunnen psychisch en emotioneel sterk doorwegen.

Afhankelijk van de hulpvraag van de patiënt, de oorzaak van de verlamming, de algemene toestand van de patiënt en de prognose van herstel, zijn er verschillende opties. In de meeste gevallen focussen we ons op het verlichten van de symptomen, zoals het verbeteren van de oogsluiting en het optrekken van de mondhoek. In geselecteerde gevallen kan ook een reconstructie van de aangezichtszenuw overwogen worden, waarbij we er naar streven om de spieractiviteit (gedeeltelijk) te herstellen.

Statische reconstructie van de nervus facialis

Afhankelijk van het probleem, zijn mogelijke heelkundige opties:

• Wenkbrauwlift
• Plaatsen van een goudgewichtje in het bovenste ooglid om te helpen bij oogsluiting
• Canthopexie of liften van de buitenste ooghoek
• Optrekken van de mondhoek met een bindweefsel-sling (fascia lata, temporalis fascia, ...)
• Injecties met spierverslappers voor synkinesieën of om symmetrie na te streven

Dynamische reconstructie van de nervus facialis

Een dynamisch herstel van de aangezichtszenuw heeft tot doel om opnieuw spieractiviteit op te wekken, beweging dus. Beweging herstellen kan enkel als er nog een werkend zenuwtakje aanwezig is in het gelaat, waarop we een nieuw zenuwtakje en/of spier kunnen aansluiten. Meestal wordt er naar gestreefd om beweging t.h.v. de mondhoek op te wekken. In geselecteerde gevallen kan ook een herstel van de kringspier rond het oog overwogen worden.

Op meer gevorderde leeftijd zien we dat de resultaten van deze reconstrutie minder voorspelbaar worden. 

Deze operatie is dus een microchirurgische reconstructie van de aangezichtszenuw. Dit wil zeggen dat zenuwtakjes onder de microscoop aan elkaar gekoppeld worden. Afhankelijk van het probleem, wordt dit gedaan met:

• Een zenuwgreffe dit wordt aangesloten op een zenuwtakje aan de gezonde zijde van het gelaat (cross-face nerve graft), vb. een gevoelszenuw in het onderbeen (nervus suralis) wordt hiervoor vaak gebruikt.
   
• Indien de spieren in het gelaat niet meer werken, dient ook een werkende spier van elders op het lichaam getransfereerd te worden naar het gelaat. Een vrije spierflap die ook een zenuwtakje bevat (type gracilis flap, een spier aan de binnenkant van het bovenbeen) wordt hiervoor vaak gebruikt. Deze zenuw wordt vervolgens aangesloten op een zenuw van de kauwspier (massetertak) of op een cross-face nerve graft die van de gezonde zijde van het gelaat komt (zie hierboven).