TraceLab

Deze studie zoekt naar een integratief psychofysiologisch verklaringsmodel voor fibromyalgie. Binnen het huidig medisch-wetenschappelijk onderzoek werd onderzoek uitgevoerd naar interoceptie (interoceptieve accuraatheid, interoceptieve sensibiliteit, en interoceptief bewustzijn) en proprioceptie (proprioceptie van de nek, proprioceptie van het bovenste lidmaat, en posturale controle) in patiënten met fibromyalgie, en dit vergeleken met een gezonde controlegroep. Daarnaast werden verschillende persoonlijkheidsfactoren in kaart gebracht.

OUTCOME

Oral presentations

Ramakers, I. (2022). Interoceptie en Proprioceptie in Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). Presentatie tijdens Inspiratiedag TRACE, oktober 2022, ZOL Genk

Indra Ramakers (UHasselt), dr. Maaike Van Den Houte (UHasselt), prof. dr. Lukas Van Oudenhove (KU Leuven), dr. Stef Feijen (UHasselt), prof. dr. Pieter Meyns (UHasselt), prof. dr. Lotte Janssens (UHasselt), prof. dr. Sarah Michiels(UHasselt), prof. dr. Katleen Bogaerts (UHasselt), Tumi Therapeutics, Reumacentrum Genk

Zowel een ontregeling van de fysiologische stressreactiviteit als interoceptieve disfuncties worden verondersteld een belangrijke rol te spelen in het ontstaan en bestendigen van Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). Alhoewel een ontregeling van stressreactiviteit en interoceptie niet als twee onafhankelijke constructen gezien mogen worden, is de associatie tussen beiden in zeer beperkte mate onderzocht. Het doel van huidige studie is (1) het onderzoeken van de verschillende interoceptieve vaardigheden (interoceptieve accuraatheid, interoceptieve sensibiliteit, interoceptief bewustzijn) in personen met overspanning, burn-out en fibromyalgie en/of chronisch vermoeidheidssyndroom in vergelijking met elkaar en met gezonde controles en (2) het onderzoeken van het verband tussen deze interoceptieve vaardigheden en autonome stressfysiologie over de verschillende groepen heen.

OUTCOME

Poster presentations

Ramakers, I. (2023). Interoception in patients with fibromyalgia compared to healthy controls: preliminary results. Poster presentation at ISARP (International Society for the Advancement of Respiratory Psychophysiology), Leuven, September 8 2023

Indra Ramakers (UHasselt REVAL), dr. Maaike Van den Houte (UHasselt REVAL), prof.dr. Lukas Van Oudenhove (KU Leuven), prof.dr. Katleen Bogaerts (UHasselt REVAL), Tumi Therapeutics

Het doel van deze studie is het onderzoek van interoceptieve vreesconditionering en generalisatie bij zowel gezonde proefpersonen als patiënten met een paniekstoornis. Via een respiratoir vreesconditioneringsparadigma toegepast in de TRACE labs wordt gekeken hoe interoceptieve vrees aangeleerd kan worden, en of dit proces bij paniekpatiënten sneller verloopt in vergelijking met gezonde controles. Ook wordt bestudeerd of de aangeleerde vrees generaliseert naar andere gelijkaardige sensaties, en worden perceptuele veranderingen (waarnemen van intensiteit en onaangenaamheid) met betrekking tot generalisatie onderzocht.

OUTCOME

Peer reviewed manuscripts

Schroijen, M., Van den Bergh, O., Schreurs, K., Van Diest, I. (in preparation) . Interoceptive fear conditioning and fear generalization in panic disorder. Manuscript in preparation.

drs. Mathias Schroijen (KU Leuven), Prof.dr. Ilse Van Diest (KU Leuven), Tumi Therapeutics Heusden-Zolder

Hoe individuen leren reageren in aanwezigheid van verschillende stimuli is een onderwerp van onderzoek sinds het begin van de wetenschap van de psychologie. Hier testen we hoe individuen met chronische pijn leren hoe ze moeten reageren op visuele en sensorische stimuli met behulp van een eenvoudig experiment waarbij individuen moeten leren voorspellen wanneer een aversieve stimulus zal verschijnen. Onze bevindingen zouden informatief kunnen zijn voor het ophelderen van de leerpaden van individuen met chronische pijn, en van enorm belang kunnen zijn voor toekomstige interventie- en therapieonderzoeken.

OUTCOME

Peer reviewed manuscript

Krypotos, A.M., Sjouwerman, R., Teppers,M., & Vlaeyen, J. W.S. Pavlovian-to-Instrumental Transfer in individuals with chronic pain. Submitted to Behaviour Research & Therapy

Master theses

Van Looy, C. (2023) De invloed van instrumenteel en Pavloviaans leren op het pijngerelateerd Pavlovian-to-Instrumental Transfer-effect bij mensen met chronische pijn [masterproef]. Katholieke Universiteit Leuven

Constandt, N. (2022). De invloed van chronische pijn op vermijdingsgedrag en de mediërende rol van pijngerelateerde vrees [masterthesis]. Katholieke Universiteit Leuven.

Maes, K. (2022). Pavlovian-to-Instrumental transfer in patients with chronic pain [master thesis. Katholieke Universiteit Leuven. 

Prof.dr. Johan Vlaeyen (KU Leuven), dr. Angelos Krypotos (KU Leuven), Dhr. Mathijs Teppers (klinisch psycholoog Multidisciplinair Pijncentrum ZOL), Dhr. Dirk Bieghs (hoofdparamedicus David Back revalidatie ZOL)

In dit onderzoek werden fundamentele leerprocessen mogelijk werkzaam bij angstpatiënten in een experimentele set-up bestudeerd. Vertonen personen met een angstproblematiek een sterkere veralgemening van angst, vertraagde uitdoving van angst en toegenomen vermijding van bedreigende situaties? Deze studie trachtte patronen van afwijkende leerprocessen bloot te leggen bij verschillende angstproblematieken en in vergelijking met een gezonde controlegroep. Zowel psychofysiologische maten als zelfrapportagematen werden hierbij meegenomen.

OUTCOME

Doctoral thesis Chapter

Haesen, K. (2018). The principle of fast specific fear learning and its impairment in anxiety disorders. In Haesen K. 'Beyond probability: how fear is shaped by intensity and specificity of danger. Adaptation of the Pavlovian fear conditioning procedure in humans', doctoral thesis (chapter 5, pp.107-126).

Oral presentation

Boddez, Y. (2016). A fear conditioning approach to anxiety disorders, Lunchseminarie ZOL Genk

drs.Kim Haesen, dr. Yannick Boddez, dr. Riet Fonteyne, dr. Bram Vervliet (KU Leuven) Dr. Jef de Bie (liaisonpsychiater ZOL)

Functionele somatische syndromen worden gekenmerkt door een minder accurate waarneming van lichamelijke sensaties. Het is geweten dat het categoriseren van lichamelijke sensaties kan leiden tot een minder accurate waarneming van het interne lichaam. In dit experimenteel onderzoek ging men na of categorisatie van ademhalingssensaties een sterkere impact heeft op de waarneming van deze sensaties in patiënten met functionele somatische syndromen (fibromyalgie en/of chronisch vermoeidheidssyndroom), in vergelijking met gezonde controles. Aangezien vroegkinderlijk trauma een bekende risicofactor is voor functionele somatische syndromen, werden exploratief associaties met zulke ervaringen onderzocht.

Deelnemers werden gevraagd enkele vragenlijsten in te vullen, en daarnaast een interoceptieve categorisatietaak te maken.

Resultaten

Patiënten waren minder accuraat dan controles in het differentiëren tussen laag- en hoog-intense sensaties (categorieën), door moeilijkheden met (nieuw) leren over lichamelijke sensaties. Dit effect was sterker in patiënten die vroegkinderlijk trauma meemaakten, mogelijk gedreven door een sterkere emotionele verwerking van lichamelijke sensaties in deze patiënten ten koste van een gedetailleerde sensorische verwerking (en memorisatie).

OUTCOME

Manuscript

Zacharioudakis, N., Vlemincx, E., Van Den Houte, M., Bogaerts, K., & Van den Bergh, O. (Manuscript in preparation). Categorical interoception in patients with functional somatic syndromes.

Doctoral thesis

Zacharioudakis, N. (2020). Interoceptive categorisation and symptom perception. Doctoral thesis at KULeuven, Faculty of Psychology and Educational Sciences, under supervision of Prof.dr. Omer Van den Bergh &Dr. Elke Vlemincx

Oral presentations

Zacharioudakis, N., Vlemincx, E., Van Den Bergh, O. (2018, oktober). Perceptie van lichamelijke sensaties in patiënten met functionele syndromen. Presentatie tijdens Inspiratiedag TRACE, oktober 2018, LIZA, Genk

Poster presentations

Zacharioudakis, N., Vlemincx, E., Van Den Bergh, O. (2018, oktober). Interoceptive categorization in fibromyalgia and chronic fatigue syndrome patients. Poster presentation at the International Society of the Advancement of Respiratory Psychophysiology ISARP, Gainesville, Florida

drs. Nadia Zacharioudakis (KU Leuven), Prof.dr. Omer Van den Bergh (KU Leuven) dr. Katleen Bogaerts (KU Leuven, Tumi Therapeutics Heusden-Zolder)

Pijnmodellen tonen aan dat het hebben van een ouder met chronische aspecifieke pijnklachten een negatieve impact kan hebben op pijnervaringen van diens kind. Niet zozeer de pijnstatus op zich, maar vooral de manier waarop ouders omgaan met de pijn en zich gedragen als reactie op pijn lijkt hierbij belangrijk. Empirische studies naar specifieke sociale leer mechanismen die hierin een rol spelen zijn er nog relatief weinig.

In deze labstudie werden mogelijke verschillen inzake psychologische kwetsbaarheid voor pijn (bvb. de aanwezigheid en mate van pijngerichte cognitieve bias, catastroferende pijncognities en pijn angst level) tussen kinderen van ouders mèt en zonder chronische pijn nader bestudeerd. Ook werd de modererende rol van ouderlijke psychologische distress en ouderlijk catastroferen bekeken. 

Concreet krijgen in heel wat ouder-kind dyades zowel het kind (tss. 12 en 17 jaar) als hun ouder een aantal vragenlijsten aangeboden. Daarnaast vervolledigde het kind een computertaakje waarbij pijngerichte cognitieve bias wordt gemeten.

De werving voor deze studie gebeurde uiteindelijk grotendeels buiten het ZOL.

Vancleef, LMG (Maastricht University); Goossens MEJB (Maastricht University); Van Ryckeghem D (Maastricht University); Van Lantschoot, A (Multidisciplinair Pijn Centrum ZOL)

Deze labstudie had tot doel te onderzoeken of en in welke omstandigheden een pijngerichte interpretatiebias kan optreden bij mensen met aspecifieke pijnklachten, en welke impact zulke interpreteerstijl heeft op de verdere pijnbeleving. Om de mogelijke nadelen van directe meetmethodes te ondervangen (i.e. sociale wenselijkheid, inaccurate weergave van snelle en spontane interpretaties bij confrontatie met ambigue prikkel) werd in deze studie gebruik gemaakt van een indirecte meetmethode in de vorm van een computertaak.

De hypothese was dat een pijngerichte interpreteerstijl in sterkere mate aanwezig is in pijnpatiënten dan in pijnvrije controles. Tevens verwachtten wij dat de deze interpretatiebias een positieve samenhang vertoont met een aantal pijnuitkomstvariabelen zoals ervaren beperkingen door pijn en ervaren kwaliteit van leven.

Verder bestudeerde deze studie ook de  relatie tussen interpretatiebias en de mate van pijngerelateerde angst. Hier verwachtten wij dat de pijngerichte bias meer uitgesproken zal zijn in individuen die een verhoogde mate van pijngerelateerde angst bezitten, en dit zowel in de patiëntengroep als in de controlegroep. Tot slot verwachtten wij dat de interpreratiebias minder sterk aanwezig is wanneer mensen een hoge mate van optimisme bezitten.

De verzamelde gegevens worden momenteel geanalyseerd.

VOORLOPIGE OUTCOME

Master theses

De Vries, K. (2021) The Effects of Optimism on Interpretation Bias and Quality of Life in Chronic Pain Patients and Healthy Controls : “Opportunities instead of difficulties in chronic pain”. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, master thesis Mental Health
Stoelers, K. (2021). The Role of Anxiety, Catastrophizing and Optimism in Disability and Quality of Life in Chronic Pain Patients. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, master thesis Mental Health
Beltgens, B.( 2020). Examining interpretation bias in chronic pain patients and healthy controls.Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, master thesis Mental Health
Van der Kamp, D. (2020). The relationship between pain-related anxiety, interpretation bias and pain disability in chronic pain patients. Maastricht University, Faculty of Psychology and Neuroscience, master thesis Health and Social Psychology
Nypels,  M. (2020). The relationship between interpretation bias, pain-related anxiety, wellbeing and quality of life in chronic pain. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, master thesis Mental Health
Verellen, M. (2020). Interpretation bias in chronic pain patients. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, bachelor thesis
Vrancken, F. (2019). Interpretation bias in chronic pain. Maastricht University, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, master thesis Mental Health
 

Oral presentations

Vancleef, L., Hanssen, M. (2018). Interpretatiebias en pijn. Presentatie tijdens Inspiratiedag TRACE, oktober 2018, LIZA, Genk

dr. Linda Vancleef (Maastricht University), dr. Marjolein Hanssen (Maastricht University), dhr. Mathijs Teppers (psycholoog ZOL), paramedisch therapeuten David Back revalidatie

In de TRACE labs werden een groep fibromyalgiepatiënten en een groep gezonde controlepersonen vergeleken met betrekking tot verschillen in het aanleren van pijngerelateerde vreesreacties en verschillen in spreiding van deze aangeleerde vrees.

OUTCOME

Manuscripts

Meulders, A., Meulders, M., Stouten, I., De Bie, J., & Vlaeyen, J. Extinction of fear generalization; a comparison between fibromyalgia patients and healthy control participants. Journal of Pain 2017; 18(1): 79-95
Meulders, A., Jans, A., Vlaeyen, J. Differences in pain-related fear acquisition and generalization: an experimental study comparing patients with fibromyalgia and healthy controls. Pain 2015; 156(1): 108-122

Oral presentations

Meulders, A. (2017, maart) Perceptual and conceptbased generalization of painrelated fear. Paper presented at the symposium 'Novel developments in Experimental Research Exploring the Role of Psychological Factors in Pain Perception', 2nd International Convention of Psychological Science (ICPS), Vienna, Austria.
Meulders, A. (2017, mei). Persistent overgeneralization and lack of selective learning in chronic pain. Paper presented at the symposium 'Protective Responses in chronic pain and how they become maladaptive', 38th Annual Scientific Meeting of the Canadian Pain Society, Halifax, Nova Scotia, Canada.
Meulders, A. (2017, mei). Generalization of painrelated fear in chronic pain. Paper presented at the symposium 'The legacy of Paul Eelen: An anthology of learning research in Leuven', 3rd Rome Workshop on Experimental Psychopathology, Rome, Italy.

Meulders, A. (2016, juli). From fear and avoidance to chronic pain disability: an associative learning perspective. The inaugural BiM Night of Knowledge, UniSA, City East Campus, Adelaide, South Australia, Australia

Meulders, A. (2016, juni). From fear and avoidance to chronic pain disability: an associative learning perspective. Menzies HIQ Seminar, Griffith University, Campus Gold Coast, Queensland, Australia
Meulders, A. & Vlaeyen, J. (2016, juni). Psychological factors influencing the generalization of pain-related fear. Presentation at the symposium 'Cognitive-Behavioral treatment approaches to chronic pain: recent theoretical and clinical developments' at the World Congress of Behavioral and Cognitive Therapies (WCBCT), Melbourne, Australia
Meulders, A., & Vlaeyen, J. (2016, mei). Perceptual and conceptual generalization of pain-related fear. Presentation in the symposium 'Novel developments in psychological pain research and management' at the 28th Association for Psychological Science (APS) Annual Convention, Chicago, USA
Meulders, A. (2016, april). Generalization of pain-related fear in chronic pain. 8th European Meeting on Human Fear Conditioning. Utrecht, Nederland

Meulders, A. (2015, september). Fear generalization processes in chronic pain: an associative learning approach. Presentation at the invited symposium 'New Findings in Clinical Pain Research: Results of the EFIC-Grünenthal Grants 2012' at the 9th Congress of the European Pain Federation (EFIC), Vienna, Austria
Meulders, A. (2015, mei). Generalization of pain-related fear in chronic pain. Presentation at the symposium 'Protective responses in pain: the role of threat, associative learning, and perception' at the 27th Association for Psychological Science (APS) Annual Convention, New York, NY, USA

Meulders, A. (2014). Generalisatie van pijn gerelateerde vrees bij patiënten met fibromyalgie, lunchseminarie ZOL Genk
Meulders, A., Vlaeyen, J. (2014, oktober). Overgeneralization of pain-related fear as a pathogenic marker in chronic pain. Presentation at the symposium 'Generalization processes in chronic pain: an associative learning approach' at the 15th World Congress on Pain, Buenos Aires, Argentina
Meulders, A., Vlaeyen, J. (2014, mei). Contingency learning deficits and overgeneralization in people with chronic pain. Presentation at the symposium 'The transdiagnostic importance of generalization processes in psychopathology' at the 26th Association for Psychological Science (APS) Annual Convention, San Fransisco, CA, USA
Meulders, A. (2014, maart). Generalization processes in chronic pain. Paper presented at PainAdelaide, Adelaide, Australia
Meulders, A., Vlaeyen, JWS (2014, maart). Acquisition, generalization and extinction of fear of movement-related pain using a voluntary movement conditioning paradigm. Presentation at the 1st Rome Workshop on Experimental Psychopathology, Rome, Italy

Poster presentation

Meulders, A., Meulders, M., Stouten, I., De Bie, J., & Vlaeyen, J. (2016, september). Impaired extinction of generalization in fibromyalgia patients vs. healthy controls. 6th World Congress on Pain, Yokohama, Japan

Dr. Ann Meulders en Prof. Dr. Johan Vlaeyen dr. Jef De Bie (liaisonpsychiater ZOL)

In deze studie in de TRACE labs werd symptoomperceptie bij patiënten met functionele syndromen (fibromyalgie en chronisch vermoeidheidssyndroom) bestudeerd. Via een aantal experimentele paradigma’s werden de resultaten van de patiëntengroep vergeleken met die van gezonde controles en werd gekeken naar mogelijke voorspellers van individuele verschillen in symptoomperceptie bij patiënten met functionele syndromen.

OUTCOME

Doctoral thesis

Van Den Houte, M. (2018) Symptom perception processes in functional somatic syndromes

Manuscripts
Van Den Houte, M, Van Oudenhove, L., Bogaerts, K., Van Diest, I., De Bie, J., Persoons, P., & Van den Bergh, O. (2019) Relationship between different experimental measures of distorted symptom perception in functional syndrome patients. Psychosomatic Medicine, 81(5), 441-448.
Van Den Houte, M., Van Oudenhove, L., Van Diest, I.,Bogaerts, K.,  Persoons, P., De Bie, J.,  & Van den Bergh, O. (2018). Negative Affectivity, Depression and Resting Heart Rate Variability (HRV) as Possible Moderators of Endogenous Pain Modulation in Functional Somatic Syndromes. Frontiers in Psychology, 2018.00275. 
Van Den Houte, M., Bogaerts, K., Van Diest, I., De Bie, J., Persoons, P., Van Oudenhove, L., Van den Bergh, O. (2017) Inducing somatic symptoms in functional syndrome patients:  Effects of manipulating state negative affect. Psychosomatic Medicine, 79, 1000-1007
Van Den Houte, M., Bogaerts, K., Van Diest, I., De Bie, J., Persoons, P., Van Oudenhove, L., & Van den Bergh, O. (2018) Perception of induced dyspnea in fibromyalgia and chronic fatigue syndrome. Journal of Psychosomatic Research, 106, 49-53. 

Oral presentations

Van Den Houte, M. (2018, oktober). Symptoomperceptie bij functionele syndromen. Presentatie tijdens Inspiratiedag TRACE, oktober 2018, LIZA, Genk
Van den Bergh, O., Van Den Houte, M., Bogaerts, K., & Van Oudenhove, L. (2018, juni). Relationship between symptom perception distortion as assessed in different experimental paradigms. Presentation at the European Association of Psychosomatic Medicine. Verona, Italy. 
Van Den Houte M., Bogaerts K., Van Oudenhove L., Van Diest I., Van den Bergh O. (2017, maart). Inducing somatic symptoms in functional syndrome patients: effects of manipulating state negative affect. American Psychosomatic Society. Sevilla, Spain
Van Den Houte, M., Bogaerts, K., Van Diest, I., Van Oudenhove, L., & Van den Bergh, O. (2016, oktober). Perception of induced dyspnea in patients with fibromyalgia and chronic fatigue syndrome. Presentation at the International Society of the Advancement of Respiratory Psychophysiology ISARP, Seattle, WA
Van Den Houte, M., Van Oudenhove, L., Bogaerts, K., Van Diest, I., Van den Bergh, O. (2016, juni). Trait and state affect: effects on symptom perception in functional syndrome patients. Presentation on the meeting of the interest group on interoception and alexithymia.
Van Den Houte, M., Bogaerts, K;, Van Diest, I., Van Oudenhove, L., & Van den Bergh, O. (2016, mei). Perception of dyspnea in functional syndrome patients. In T. Janssens (chair); Psychology of respiratory symptoms. Symposium conducted at the meeting of the Belgian Association for Psychological Sciences, Antwerp, Belgium

drs. Maaike Van Den Houte, Prof. Lukas Van Oudenhoven, Prof. Omer van den Bergh, Prof. Ilse van Diest en Dr. Katleen Bogaerts (KU Leuven) dr. Jef De Bie (liaisonpsychiater ZOL), dr. Philippe Remans (ZOL)