Definitie
Meestal een "entrapment" (beknelling) van de nervus fibularis (= peroneus) t.h.v. de buitenzijde van de knie, net achter het fibulakopje (kuitbeen). Meestal is de hoofdstam van de zenuw (n. fibularis communis) aangetast t.h.v. de fibulakop, in zeldzame gevallen (meestal bij trauma) kan één van de twee eindtakken (n. fibularis superficialis of profundus) apart beschadigd geraken.
Figuur: N. fibularis entrapment
Symptomen
1. Pijnloze dropvoet of klapvoet: de voet kan niet meer opgetrokken worden (dorsiflexie) en maakt tijdens het stappen een klappend geluid. Ook het naar boven en buiten draaien van de voet (eversie) is aangetast. Bij selectieve uitval van enerzijds de n. fibularis superficialis of anderzijds de n. fibularis profundus worden respectievelijk enkel de eversie (musculus fibularis longus en brevis) of dorsiflexie (musculus tibialis anterior, extensor hallucis longus en brevis, extensor digitorum longus en brevis) aangetast.
2. Gevoelsstoornissen aan de zijkant van het onderbeen en voetrug naar de grote teen. Bij een letsel van de n. peroneus communis is het distale 2/3 van het laterale onderbeen gevoelloos, inclusief de voetrug met uitzondering van de topjes van de tenen en de meest laterale zijde (buitenkant) van de voet. Bij een letsel van de n. peroneus superficialis, is dezelfde zone aangetast met uitzondering van de zone tussen grote teen en tweede teen. Bij een letsel van de n. peroneus profundus is enkel het gevoel tussen grote teen en tweede teen aangetast, de rest van het been en de voetrug heeft een normaal gevoel.
Figuur: Gevoelsstoornissen bij n. fibularis aantasting
Oorzaken
De nervus fibularis raakt meestal beschadigd als gevolg van een breuk of ontwrichting (luxatie) in de buurt van de knie, druk uitgeoefend door een gipsverband/spalk, gewrichtskyste, tumor, ... of een operatie in de buurt van de knie. Ook door uitgesproken vermagering kan deze zenuw gekneld geraken o.w.v. het verdwijnen van een beschermende vethuls die normaal rond de zenuw ligt. Aangezien deze zenuw dicht onder de huid ligt, kan al beschadiging optreden door lichte druk, zoals bij langdurig hurken, zitten met gekruiste benen of lange tijd op een hard oppervlak liggen.
Diagnose
Het ontstaansmechanisme navragen, nauwkeurig gevoels- en krachtsonderzoek van onderbeen en voet uitvoeren en in vele gevallen ook het opwekken van een tintelend/electrisch gevoel door op de zenuw te tikken met de vingers (Tinel teken) kunnen al een waarschijnlijkheidsdiagnose van n. fibulariscompressie opleveren. Het EMG en geleidingsonderzoek bevestigt dan deze diagnose en kan een aanduiding geven voor de ernst en/of duurtijd van de zenuwuitval. Soms kan een MRI van knie/onderbeen bijkomende informatie geven over de oorzaak van de zenuwuitval.
Behandeling
Bij n. fibularis entrapment uitgelokt door repetitieve externe druk of slechte houdingen, kan de zenuw meestal spontaan herstellen door het vermijden van deze uitlokkende factoren in combinatie met kinesitherapeutische oefeningen en electrostimulatie.
In geval van lokale oorzaken zoals gewrichtskysten, vermagering, ... wordt een operatie met vrijleggen van de zenuw (neurolyse) via een kleine boogvormige incisie achter de fibulakop uitgevoerd. Deze ingreep wordt in daghospitaalsetting uitgevoerd, meestal tijdens een korte algemene narcose omdat de bloedtoevoer van het onderbeen tijdelijk door een harde knelband boven de knie afgesnoerd wordt. Nadien is ook revalidatie met kinesitherapeutische oefeningen en electrostimulatie aangewezen. Complicaties van deze ingreep zijn gelukkig zeldzaam: klein risico op nabloeding/infectie, littekenweefsel (fibrose) rond de zenuw, bijkomende zenuwbeschadiging tijdens het vrijmaken.
In geval van zware trauma's van knie en/of onderbeen is de orthopedische behandeling van de botbeschadiging meestal eerst nodig, soms kan tijdens deze behandeling de beschadigde zenuw al geïdentificeerd worden en zo goed mogelijk gerepareerd. Bij blijvende uitval nadien is het lokaliseren van de zenuwbeschadiging (fibularis communis, superficialis en/of profundus), inschatten van het mechanisme van de beschadiging (compressie, scherpe transsectie, elongatie, ruptuur, ...) en vooral de informatie uit het EMG/geleidingsonderzoek van belang om in te schatten of er uiteindelijk een spontane recuperatie na vele maanden revalidatie kan optreden, er op korte termijn een ingreep nodig is of eerder op lange termijn. Verschillende herstelprocedures (zenuwuiteinden terug primair met elkaar proberen te verbinden, zenuwgreffen inhechten, ...) zijn mogelijk.
Bij definitieve en onherstelbare beschadiging kan het aangewezen zijn om definitief een anti-dropvoetapparaat te dragen. In zeldzame gevallen kan een doorverwijzing naar een gespecialiseerd orthopedisch of reconstructieve chirurg aangewezen zijn om zogenaamde "peestransfers" te laten uitvoeren (pezen van andere nog werkende spieren worden van plaats verlegd en t.h.v. de voet terug vastgemaakt om zo de dorsiflexie te herstellen).
Figuur: Voorbeelden anti-dropvoetapparaten
Printvriendelijke versie