Zorgtraject preoperatieve oppuntstelling en chirurgie

Voorbereiding tot chirurgie en uw verblijf in het ziekenhuis

Geachte,
U wordt in de nabije toekomst of bent reeds in het Ziekenhuis Oost-Limburg opgenomen voor een operatie aan de borst. In deze brochure vindt u bijkomende informatie over uw opname in het ziekenhuis en het verdere verloop van uw verblijf. Heeft u na het lezen van deze brochure nog bijkomende vragen, aarzel dan niet om deze met uw arts of de borstverpleegkundige te bespreken. Zij zullen u graag te woord staan.

Het team

Gynaecologen

Prof. dr. Eric de Jonge
Dr Jean-Christophe Schobbens
Dr Gregg Van de Putte
Dr. Jos Vlasselaer

Verpleegkundig diensthoofd

Ingrid Geusens

Borstverpleegkundigen (oncocoachen)

Mirella Massarotto
Ellis Boons

Psychologe

Anne Jans

Patiëntenbegeleiding

Petra Van Laerhoven

De borstoperatie

Welke operatie u moet ondergaan is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de grootte van de tumor, de lokalisatie, de grootte van de borst,… Wanneer alleen de tumor wordt weggenomen, spreekt men van een tumorectomie of brede excisie. Indien de volledige borst wordt weggenomen, spreekt men van een borstamputatie of mastectomie. Indien de operatie gebeurt omwille van een kwaadaardig gezwel, worden één of meerdere okselklieren mee weggenomen. Dit heet respectievelijk een sentinelprocedure of een okselevidement. Deze ingrepen gebeuren onder algemene verdoving.

Consultatie bij de gynaecoloog

De operatie wordt door de gynaecoloog samen met u besproken en gepland, u krijgt van de arts een opnamevoorstel mee. De verpleegkundige op de consultatie regelt deze opname voor u. De gynaecoloog maakt ook de nodige aanvragen voor de preoperatieve onderzoeken, waarbij de borstverpleegkundige u de nodige ondersteuning en informatie zal bieden.

Preoperatieve onderzoeken

De volgende onderzoeken zullen standaard worden uitgevoerd:

• RX-thorax (longfoto) of CT Thorax
• ECG (hartgrafiek)
• Bloedname
• Echografie van de lever *
• Botscan of skeletscan*
  * Echo lever en botscan worden niet uitgevoerd bij zeer vroege tumoren.

Al deze onderzoeken kunnen op 1 dag worden uitgevoerd. Voor het maken van een botscan, een RX-thorax en een echo lever of abdomen dient u een afspraak te maken en u bij aankomst in het ziekenhuis te laten inschrijven. Enkel voor een EKG en een bloedname is een afspraak maken niet nodig.
De praktische regelingen voor deze onderzoeken worden door de verpleging van de consultatie en/of door de borstverpleegkundige getroffen en u meegedeeld. De resultaten van deze onderzoeken worden in uw patiëntendossier opgenomen en zullen op de afdeling aanwezig zijn de dag van de opname. Uw arts zal u hieromtrent informeren.

Deze zaken mag u zeker niet vergeten bij uw opname in het ziekenhuis:

• het opnamevoorstel dat u van de arts heeft gekregen
• uitslagen van preoperatieve onderzoeken indien deze niet in ons ziekenhuis werden uitgevoerd
• uw thuismedicatie
• anti-trombosekousen als u deze heeft van een vorige operatie (indien u deze niet heeft krijgt u deze op de afdeling)
• voldoende nachtkledij, handdoeken, washandjes, toiletgerief, …
• er kan u een voorschot gevraagd worden bij opname, het bedrag is afhankelijk van de gekozen kamerformule

De opnamedag

U komt binnen op de dag en het uur, zoals de gynaecoloog dit met u heeft afgesproken (opnamevoorstel). Indien dit dezelfde dag is als de operatie, moet u nuchter zijn. U meldt zich aan in de inkomhal en van daar wordt u naar de afdeling gebracht. Op de afdeling brengt een verpleegkundige u naar de kamer, waar u de nodige uitleg krijgt over de kamerfaciliteiten, het oproepsysteem en de pre-operatieve voorbereiding.
Vermeld eventuele onaangename ervaringen bij een vorige anesthesie (misselijkheid, angst, allergieën en dergelijke) aan de anesthesist die u ziet tijdens de opname-raadpleging. Schrijf uw vragen, indien die er zijn, op voorhand op, zodat u niets vergeet te vragen op het ogenblik dat de arts bij u is.

Voorbereidende onderzoeken tijdens uw opname

Reperage

Wanneer een tumor niet voelbaar is, wordt een reperage uitgevoerd. Hierbij plaatst de radioloog, met behulp van echografie, een fijn naaldje in de borst op de plaats van de tumor. Hierdoor kan uw gynaecoloog de tumor exact lokaliseren en verwijderen. Deze procedure is weinig hinderlijk.

Sentinel-procedure

Met dit onderzoek is het mogelijk om de sentinelnode of schildwachtklier zichtbaar te maken. Dit is de eerste lymfeklier of de primaire poort naar de rest van de lymfeklieren. Dit onderzoek gebeurt op de afdeling nucleaire geneeskunde. ´s Morgens wordt een radioactief product ingespoten rond de tumor. Dit product circuleert via de lymfevaten die van de tumor naar de lymfeklieren in de oksel lopen. Na een drietal uurtjes kan de schildwachtklier gelokaliseerd worden. Indien er een onvoldoende signaal is vanuit de oksel, kan de schildwachtklier eventueel nog opgespoord worden door het inspuiten van een blauwe kleurstof in de huid net boven de tumor. De schildwachtklier wordt tijdens de ingreep verwijderd en microscopisch onderzocht. Indien deze niet aangetast is, wordt geen okseluitruiming uitgevoerd. Wanneer de sentinelnode wel aangetast is of in zeldzame gevallen niet opspoorbaar is, dienen alle klieren in de oksel verwijderd te worden.

De operatiedag

Wat gebeurt er vóór de operatie?

• vanaf middernacht mag u niet meer eten, drinken of roken
• u wordt tijdig gewekt, zodat u zich nog kan opfrissen of douchen
• de okselholte aan de te opereren kant wordt geschoren en gereinigd met isobetadine-zeep
• juwelen, lenzen en kunstgebit worden uitgedaan
• make-up en nagellak worden verwijderd
• uw onderbroekje mag u aanhouden.

Wat gebeurt er na de operatie ?

Na de operatie wordt u wakker in de ontwaakruimte, waar u zal verblijven tot u goed wakker bent en de pijn onder controle is. Daarna wordt u terug naar uw kamer gebracht.
Wanneer een okselevidement werd uitgevoerd, zit er een drainagebuisje in de okselwonde gedurende enkele dagen (enkele weken) om het bloed en wondvocht af te laten. U krijgt ook een goed spannende elastische borstband of een postoperatieve bh aan, om druk op de wonde te geven en het risico op een nabloeding te verminderen. Via het infuus krijgt u vocht en de nodige pijnstilling toegediend. De verpleging zal regelmatig bij u langs komen om alles te controleren.

Hospitalisatieduur (Richtlijn)

Voor een tumorectomie met sentinelnode: 1 overnachting
Voor een mastectomie zonder okseluitruiming: 4 à 5 overnachtingen
Voor een borstingreep met okseluitruiming: 5 overnachtingen

De 1e dag na de operatie

U krijgt vanaf vandaag terug normale voeding.
Het infuus mag uit. Het buisje zal blijven zitten in de wonde tot het op doktersadvies mag worden verwijderd. U zal door de verpleegkundigen geholpen worden bij het dagelijks toilet, waarna de borstband telkens terug wordt aangedaan. De borstverpleegkundige komt regelmatig langs voor emotionele steun en het beantwoorden van uw vragen.
Indien u een okselevidement heeft gehad, zal de kinesist vanaf vandaag dagelijks bij u langs komen om verschillende oefeningen aan te leren met als doel de geopereerde arm goed te mobiliseren.
Ook de gynaecoloog komt langs en geeft u uitleg over het verloop van de operatie.

Verder postoperatief verloop

• een eventuele bloedname op dag 2, om na te gaan of u veel bloed heeft verloren tijdens de operatie
• u wordt iedere dag geholpen bij het wassen van de rug en bij het aankleden indien nodig
• de gynaecoloog komt iedere dag langs voor controle van de wonde
• als u minder dan 30 ml/24 uren vocht- of bloedverlies heeft langs de wonddrain, dan mag deze op doktersadvies op passief (niet zuigen) gezet worden en vervolgens uit. Dit kan enkele dagen of zelfs weken duren.
• er zal enkel een nieuw verband op de wonde gedaan worden indien dit vuil is of op doktersadvies
• indien u dit wenst zal de borstverpleegkundige de volgende personen verwittigen:
  • de sociale dienst (bv. problemen, thuishulp, …)
  • de bandagist, die zorgt voor een voorlopige borstprothese en u ook informeert over de oorspronkelijke borstprothese en de terugbetaling hiervan.
  • de psychologe: indien u er behoefte aan heeft, kan u en/of uw partner in vertrouwen met haar praten over uw gevoelens, belevingen en dergelijke meer.

Het resultaat

Het weefsel dat bij de operatie is weggenomen, zowel borst- als klierweefsel, wordt onderzocht. Dit onderzoek duurt ongeveer 1 week, de uitslag wordt vervolgens aan de gynaecoloog doorgegeven.
Eénmaal per week houdt het gynaecologisch team een vergadering samen met anatoompathologen (onderzoekers van het weefsel), radiologen (fotospecialisten), oncologen (kankerspecialisten), de psychologe en de borstverpleegkundige. Hier worden de resultaten van elke patiënt besproken, wordt samen overlegd of nabehandeling noodzakelijk is.
De gynaecoloog zal de uitslag na deze vergadering aan u meedelen. Tijdens uw verblijf wordt indien nodig een afspraak gemaakt bij de oncoloog. Deze zal de nabehandeling verder met u bespreken en eventuele vragen beantwoorden.
Indien u meer informatie wenst over de verschillende nabehandelingen, hetzij hormonale therapie, radiotherapie of chemotherapie, dan zijn er op de afdeling specifieke folders te verkrijgen.

Het ontslag

Een borstoperatie is, in vergelijking met buikoperaties, weinig pijnlijk. Dafalgan is meestal voldoende om de pijn thuis te controleren. De wonde en de drain dienen dagelijks verzorgd te worden en u krijgt hiervoor het nodige materiaal voorgeschreven. Het verwijderen van de drain is ook weinig hinderlijk.
Een pijnlijke, gezwollen wonde thv de borst of oksel kan voorkomen rond de zevende dag na de ingreep of enkele dagen na het verwijderen van de drain. De huisarts dient dit te controleren. Een eerste uiting van een wondprobleem is het toenemend pijnlijk worden van de beweging van de arm.
Op de dag van het ontslag gebeurt het volgende:

• een voorschrift voor thuisverpleegkundige nazorg (wond en drainzorg)
• een voorschrift voor de apotheek (medicatie en verzorgingsmateriaal)
• een voorschrift voor de fysiotherapeut (indien ondersteuning nodig is)
• een brief aan de huisarts met bevindingen tijdens opname en eventuele aandachtspunten
• afspraak bij gynaecoloog voor bespreking van het onderzoek van het weefsel dat verwijderd werd. Op dat ogenblik wordt ook gemeld wat in vergadering met alle borstkankerspecialisten besloten werd of er, en welke nabehandeling (chemotherapie en/of radiotherapie, en/of hormonale therapie) voor u noodzakelijk is
• afspraak bij de oncoloog voor de eventuele nabehandeling

Nawoord

Wij bevelen u aan uw huisarts te raadplegen bij thuiskomst. De huisarts kan helpen om de thuiszorg te regelen, uw medische controle te verzorgen, vele vragen die u dikwijls nog hebt te beantwoorden, u en uw gezin bij te staan wanneer nodig.
Als medisch-verpleegkundig team zijn wij er ons zeer goed van bewust dat dit soort operaties een zeer ingrijpend effect kan hebben op uw leven, op alle mogelijke vlakken. Wij staan te allen tijde klaar om u te helpen waar we maar kunnen. Aarzel dus niet om eventuele vragen en problemen met ons te bespreken!

Nuttige adressen en telefoonnummers voor nu en later

• Afdeling J10/ Gmat (ZOL): 089/ 32 76.06
• Sociale dienst ZOL:  089/32 16 50
  Petra Van Laerhoven: 089/ 32 16 66
• Psychologe: Anne Jans 089/ 32 56.83
• Borstverpleegkundigen:
  • Mirella Massarotto: 089/ 32 76 15
  • ​Ellis Boons: 089/ 32 65 83
• Borstprothesen: in de Gele Gids onder de rubriek bandagisten
• Kankerfoon: 0800/15 800 (gratis hulplijn)