Armoefeningen na een borstoperatie

U hebt zopas een borstoperatie ondergaan. In deze brochure vindt u een beschrijving van de oefeningen die de kinesitherapeut u gaat aanleren, zodat u deze thuis verder kunt uitvoeren.

Wij wensen u veel beterschap.
Namens de kinesitherapeuten

Het gebruik van uw arm

De dag na uw operatie komt de kinesist(e) bij u in de kamer om met armoefeningen te beginnen.  Deze oefeningen voorkomen dat er stijfheid in uw schoudergewricht zou optreden en dat u moeilijkheden zou ondervinden om uw arm te bewegen.  Vandaar dat het erg belangrijk is dat u deze oefeningen goed uitvoert en dat u er thuis mee verder gaat.  Op die manier zult u vrij snel uw dagelijkse bezigheden kunnen hernemen.

Hierna hebben we een reeks oefeningen voor u uitgekozen die u dagelijks thuis kunt doen.  Zij zijn zeer eenvoudig en u hebt er geen speciaal materiaal voor nodig.
De oefeningen zijn specifiek gericht op het voorkomen van een ‘frozen shoulder’ een arm die door onbruik niet goed meer bewogen kan worden en steeds meer pijn geeft bij beweging. De arm regelmatig na uw oefeningen of bij bijvoorbeeld televisiekijken in ‘hoogstand’ te plaatsen, kan helpen een dikke arm (lymfoedeem) te voorkomen.  ‘Hoogstand’ betekent dat u de arm een tijdje op een kussen legt met de hand hoger dan de schouder.
Indien uw arm toch begint te zwellen, raadpleeg dan uw huisarts of leg het probleem voor tijdens uw volgende raadpleging in het ziekenhuis.  Men beschikt in de kinesitherapie over methoden, zoals manuele lymfedrainage, om armoedeem te behandelen.  Het is echter van groot belang de behandeling zo snel mogelijk na het begin van het armoedeem te starten.  Let op, lymfedrainage is niet gelijk aan een gewone massage.
Het is zeer belangrijk de oefeningen uit te voeren met gestrekte armen, tenzij het anders staat aangegeven.  U oefent best voor de spiegel : zo ziet u of u de oefening correct uitvoert. 
Probeer na de oefeningen wat te rusten en plaats de arm op een kussen in hoogstand.  Indien u deze oefeningen geregeld doet, zult u uw arm opnieuw uitstekend kunnen gebruiken.
We raden aan om de oefeningen zeker de eerste 6 weken goed vol te houden en dit 3x per dag en 5x elke oefening. Zodat de arm en het litteken goed soepel worden en u vroegere activiteiten opnieuw zou kunnen hervatten.
Wanneer uw behandelende arts tijdens de hospitalisatie oordeelt dat u uit angst de arm onvoldoende beweegt, zal hij/zij een voorschrift geven voor de kinesist om de armoefeningen samen met u te doen.

Wat het huishouden betreft zijn dweilen, stofzuigen, strijken, ramen wassen, heffen en was ophangen verboden tijdens de eerste 6 weken omdat u uw arm niet mag overbelasten.

Lymfoedeem van de arm

Eén vrouw op vier krijgt na een borstoperatie last van lymfoedeem van de arm. Als ook de lymfeklieren in de oksel worden weggenomen, is dat zelfs één vrouw op twee.
Lymfoedeem van de arm ontwikkelt zich meestal binnen de 2 jaar na de borstoperatie, maar kan ook meer dan tien jaar na de behandeling nog optreden.  Omdat lymfoedeem zich geleidelijk aan vormt, merkt de patiënt het eerste stadium van een dikke arm vaak niet op of onderschat zij de ernst ervan. Nochtans is tijdig ingrijpen heel belangrijk om te voorkomen dat de zwelling aanwezig blijft.  Een goede behandeling bij de minste zwelling, kan bovendien heel wat pijn en ongemakken voorkomen.

Wat is lymfoedeem?

Lymfe is een lichaamsvloeistof die in het lymfesysteem vloeit: vergelijkbaar met bloed dat door het bloedvatenstelsel vloeit. Het lymfesysteem bestaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymforganen. De lymfevaten leiden het lymfevocht tussen de weefsels af naar de bloedvaten. De lymfeknopen zijn de zuiveringsstations; ze zuiveren het lymfevocht van afvalstoffen en ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen.
De lymfeorganen hebben een belangrijke functie in ons afweersysteem.

Lymfoedeem is een abnormale vochtophoping van vocht en eiwitten in het onderhuids weefsel door een verstoring van het evenwicht in de aan-en afvoer van lymfe. Vaak ontstaat het door beschadiging van het lymfevatenstelsel ten gevolge van een bestralingsbehandeling of een kankeroperatie.  Dit is vooral het geval als ook de lymfeklieren in de buurt van de tumor worden verwijderd. Bij borstkanker zijn dit de okselklieren.
Als lymfeoedeem niet wordt behandeld, ontstaat op den duur een verandering in het onderhuidse weefsel: het wordt harder en minder elastisch. Deze veranderingen zijn blijvend.

Tips om een dikke arm te voorkomen

Door enkele voorzorgsmaatregelen en een aangepaste levenswijze kan men het ontstaan van een dikke arm voorkomen.

Voorkom infecties

• voorkom wondjes en huidbeschadigingen
• draag handschoenen bij vuil huishoudelijk- en tuinwerk
• gebruik een vingerhoed bij het naaien
• krab puistjes of insectenbeten niet open.
• gebruik bij het ontharen een ontharingscrème, hars of een ontharingsapparaat in plaats van een mesje of scheerapparaat
• houd de huid soepel met een verzorgende crème om kloven en kapotte nagelriemen te voorkomen
• zorg voor een goede nagelverzorging en gebruik een vijltje in plaats van een schaartje of nagelknipper
• voorkom brandwonden
• laat bloed afnemen, injectie geven of een infuus aanleggen aan de niet-geopereerde arm

Ontsmet wondjes onmiddellijk met een desinfecterend middel, bv. jodiumoplossing.  Raadpleeg een arts bij de geringste tekenen van infectie (dik, rood, pijn en warm).  Ook bij kneuzingen en verstuikingen van de geopereerde arm neemt u best contact op met uw arts.

Voorkom overbelasting van het lymfesysteem

• voorkom langdurig gefixeerde buiging van de elleboog; af en toe bewegen stimuleert de lymfeafvoer
• houd uw gewicht in de gaten, overgewicht heeft een nadelige invloed
• til niet te zwaar

Spieractiviteit stimuleert de aanvoer van lymfe. Daarom is het belangrijk dat de aangedane arm zoveel mogelijk wordt ontzien. Beweging is goed, maar mag niet leiden tot vermoeidheid/pijn in de arm/schouder of zwelling van de hand/arm.

• zoek een evenwicht tussen inspanning en rust
• sport niet te intensief, normaal bewegen en licht sporten ( bv fietsen, wandelen, zwemmen) is prima maar met mate
• vermijd intensieve lichamelijke arbeid
• las regelmatig pauzes van een half uur in tijdens werkzaamheden zoals strijken, stofzuigen en poetsen.

Wees voorzichtig met warmte

• vermijd/beperk zonnebaden en sauna
• voorkom zonnebrand en zonneslag
• wees voorzichtig met stoom (bv aardappelen afgieten)
• voorkom extreme koude en vooral extreme warmte (baden, douchen, zonnebaden, sauna of heet afwaswater)

Vermijd druk op de arm en schouder

• draag de schoudertas aan de niet-geopereerde arm
• draag geen knellende kleding, sieraden, ….
• kies een goede borstprothese (niet te zwaar)
• draag een goed zittende BH met een brede elastische onderrand en brede schouderbanden ( 5-7cm)
• Er bestaan ook losse schouderstukjes om de druk van smalle schouderbandjes te verminderen.
• leg zoveel mogelijk een kussen onder de arm en hand als u zit of ligt
• draag tijdens een vliegreis een steunmouw
• laat de bloeddruk steeds nemen aan de niet geopereerde zijde

Let op tekens die kunnen wijzen op het ontstaan van lymfoedeem

• zwelling van de hand, pols en/of volledige arm
• de arm voelt gespannen en/of zwaar aan
• pijn (scheuten) in de arm, elleboog en/of schouder
• roodheid wijst meestal op een infectie

Als u nog vragen heeft, kan u onze kinesisten contacteren op tel. 089/32 16 83.