Een craniocerebraal trauma (hersen -of schedeltrauma) blijft, ondanks meer aandacht voor veiligheid in het verkeer en op het werk, nog steeds een belangrijke doodsoorzaak. We spreken van primaire en secundaire schade. Met primaire schade bedoelen we de directe schade in de hersenen door het impact van het trauma dat leidt tot bloedingen (hematomen) en kneuzingen (contusies) van de hersenen, al dan niet met belangrijke functionele weerslag.
De secundaire schade na een hersentrauma mag echter ook niet onderschat worden. Hiermee bedoelen we de gevolgen na het trauma voor de hersenen, met onder andere bijkomende zwelling van de hersenen tot zelfs later dan één week na het trauma. Hierdoor moet soms laattijdig nog een operatie uitgevoerd worden om de druk in de hersenen onder controle te krijgen. Bij ernstige trauma's worden de patiënten dan ook voor langere tijd op Intensieve Zorgen opgenomen. Omdat craniocerebrale trauma's meestal leiden tot verhoogd druk in de schedel, wordt vaak een intracraniële drukmeting (=ventrikelcatheter) geplaatst. Dit is een klein buisje (catheter) dat via een boorgat in de schedel tot in de hersenkamers gebracht wordt, waardoor de drukken in de schedel goed kunnen gevolgd worden.
Figuur: Intracraniële drukmeting
Hieronder geven we een overzicht van de verschillende soorten bloedingen die we als neurochirurg behandelen. Iedere bloeding heeft zijn specifieke oorzaak en vereist dan ook een aangepaste aanpak. De naam van de bloeding duidt aan waar de bloeding gelegen is.
1. Chronisch subduraal hematoom
Definitie
een langzaam ontstane bloeduitstorting gelegen tussen de hersenvliezen en de hersenen. De oorzaak is meestal het scheuren van een brugvene, een ader die de ruimte tussen de hersenvliezen en het hersenoppervlakte moet overbruggen. Is deze ruimte tamelijk groot (leeftijd, alcoholabusus doen de hersenen krimpen) worden deze venen kwetsbaar en kunnen ze scheuren door een kleine schok, zoals het stoten van het hoofd of zelfs veelvuldig hoesten en niezen. Meestal ontstaat er eerst een kleine bloeding en neemt deze door kleine bijbloedingen geleidelijk toe in volume. Daardoor zijn de klachten aanvankelijk mild en beperkt (zoals bvb hoofdpijn, beperkte verlammingsverschijnselen, ...). Indien echter de bloeding te groot wordt, ontstaat er teveel druk op de hersenen en krijgen we toch belangrijke klachten zoals epilepsie, verwardheid en bewustzijnsdaling.
Diagnose
beeldvorming (meestal CT schedel)
Therapie
via het uitvoeren van een spoeling doorheen één of meerdere boorgaten in de schedel kan de bloeding meestal onder controle gebracht worden, zelden moet een grotere ingreep met het maken van een botluik uitgevoerd worden.
Figuur: Drainage via boorgaten
Prognose
merendeel van de patiënten herstelt vlot over enkele dagen, tenzij de druk op de hersenen te lang heeft bestaan.
Complicaties
Infectie, epilepsie en restbloeding. Alleen dit laatste wordt regelmatig gezien en indien er een beperkte rest na de eerste behandeling overblijft, dan verdwijnt dit meestal geleidelijk bij de volgende controles. Indien er echter een grote en toenemende restbloeding aanwezig is, wordt vaak gekozen om via een botluik de bloeding en inliggende vliezen beter te verwijderen.
2. Acuut subduraal hematoom
Definitie
een plots ontstane bloeduitstorting tussen het harde hersenvlies (dura mater) en de hersenen. Meestal ten gevolge van een ernstig schedeltrauma, waarbij er een belangrijke kneuzing (contusie) van de hersenen heeft plaats gevonden met verscheuring van brugvenen en /of andere vaten aan het hersenoppervlak.
Diagnose
beeldvorming met CT schedel.
Figuur: Acuut subduraal hematoom
Therapie
hersendruk meten en verlagen door het plaatsen van een ventrikelcatheter en dit meestal gecombineerd met evacuatie van de bloeding via een groot botluik dat al dan niet pas later wordt teruggeplaatst.
Prognose
vaak ernstige bijkomende hersenschade waardoor moeilijk te voorspellen. Dit hangt vooral af van de hersengebieden die al dan niet parmanent of tijdelijk beschadigd zijn. Een goede evaluatie is dus vaak maar mogelijk na enkele weken, als de patiënt niet meer in coma is.
3. Epiduraal hematoom
Definitie
een bloeduitstorting gelegen tussen het schedelbot en het harde hersenvlies. Ze ontstaan als gevolg van een klap tegen het hoofd waardoor een barst in de schedel is veroorzaakt die de oorzaak is van het verscheuren en bloeden van een slagader van de hersenvliezen (meestal de arteria meningea media). De bloeding neemt vaak snel en progressief toe en kan leiden tot een levensbedreigende situatie over enkele uren tijd.
Diagnose
dringende beeldvorming met CT schedel.
Figuur: Epiduraal hematoom
Therapie: groot botluik (trepanatie) over de bloeduitstorting , met verwijderen van de stolsels en stoppen van de bloeding.
Prognose: Dit is een bloeding die dringend moet aangepakt worden. De prognose hangt hier dan ook rechtstreeks van af. Indien er tijdig kan geopereerd worden is de latere uitkomst voor de patiënt meestal spectaculair goed. Indien er niet tijdig kan ingegrepen worden, zien we soms een dramatische afloop met belangrijke afwijkingen nadien of zelfs de dood als gevolg.
4. Subarachnoidale bloeding
Definitie
Bloeduitstorting tussen de hersenvliezen, het bloed vermengt zich met het hersenvocht en het komt niet tot een stolsel. De oorzaak is meestal een vaatafwijking: hersenaneurysma of arterio-veneuze vaatmisvorming. Een beperkte subarachnoidale bloeding kan ook posttraumatisch voorkomen en is onschuldig in vergelijking met de eerst vermelde oorzaken.
Diagnose
Beeldvorming met CT schedel, vaak nadien een bloedvatonderzoek van de hersenen (=angiografie) om de oorzaak te ontdekken.
Therapie
Behandeling vaatafwijking en voorkomen van bijkomende schade door oa vaatspasmen, hydrocephalie (waterhoofd), electrolytenstoornissen, ...
Prognose
Hierbij spelen vele factoren een rol. In het geval van een kleine subarachnoidale bloeding na een mineur trauma, zien we meestal een zeer gunstige afloop. In het geval van een aneurysmale subarachnoidale bloeding, is de afloop in vele gevallen veel minder rooskleurig. Hiervoor verwijzen we naar de webpagina "Aneurysma", onderverdeeld onder de vasculaire aandoeningen van de hersenen.
5. Intracerebrale bloeding
Definitie
Bloeduitstorting in het hersenweefsel. Ook deze kunnen ontstaan door vaatafwijkingen (cfr aneurysma, arterioveneuze malformatie, caverneus angioma) maar meestal zijn ze het gevolg van het barsten van een hersenvat door een te hoge bloeddruk, door verzwakking van de vaatwand (aderverkalking, suikerziekte) of bij stoornissen van de bloedstolling of bloedziekten.
Diagnose
Beeldvorming met CT schedel.
Figuur: Intracerebrale bloeding
Therapie
Vaak conservatief met bloeddrukregeling en stollingscorrectie. De mogelijkheid tot operatie met verwijderen van de bloeding hangt af van de ligging van de bloeding, de grootte van de bloeding en de klinische toestand van de patiënt.
Printvriendelijke versie