Hepatitis C virale infectie

Hepatitis C virus?

Het hepatitis C virus zorgt voor een virale ontsteking van de lever. Het virus kan het lichaam binnendringen bij direct bloed-bloed contact. In totaal zijn er 7 hepatitis C genotypen gekend. Deze zijn op hun beurt (met uitzondering van genotype 5 en 7) onderverdeeld in subtypes. In tegenstelling tot hepatitis A en B is er geen vaccin tegen het hepatitis C virus beschikbaar.

Wist je dat er momenteel nog geen vaccin ter beschikking is ter preventie van het hepatitis C virus?

Kan iedereen het hepatitis C virus krijgen?

Ja, iedereen kan besmet worden met het hepatitis C virus. Echter heeft niet iedereen evenveel kans om daadwerkelijk besmet te worden. Er zijn populaties binnen de bevolking die een hoger risico hebben op besmetting. De overdracht via bloed bepaalt grotendeels de risicogroepen voor HCV-infectie:

• (voormalige) injecterende drugsgebruikers
• eerste generatie migranten uit landen met veel hepatitis C virale infecties
• HIV-positieve mannen die seks hebben met mannen (MSM)
• HIV-negatieve MSM op Pre-Exposure Profylaxe (PrEP)
• personen die ooit in de gevangenis hebben verbleven
• personen met een hepatitis B virale infectie
• personen met een tatoeage of piercing gezet in onhygiënische omstandigheden of gezet in een land met veel hepatitis C virale infecties
• personen die ongetest(e) bloed(producten) ontvingen of invasieve chirurgie ondergingen voor 1992
• personen met hemofilie
• dialysepatiënten
• personen die ooit hebben samengeleefd met iemand die een hepatitis C virale infectie had
• kinderen geboren uit moeders die zelf een hepatitis C virale infectie hebben op het moment van de bevalling.

Je hoeft echter niet tot één van deze groepen te behoren om besmet en dus ziek te worden. Wanneer je een prik- of snijongeval hebt gehad en je in direct contact bent gekomen met het bloed van iemand met een hepatitis C virale infectie, dan is de kans groot dat ook jijzelf bent besmet!

Hoe verloopt de ziekte en welke symptomen zijn er?

De acute fase

De eerste zes maand nadat het virus het lichaam is binnengedrongen spreken we over de acute fase. De meerderheid van de mensen vertoont tijdens deze fase geen of slechts milde en aspecifieke klachten. Deze klachten kunnen zijn, vermoeidheid, milde griepachtige symptomen, misselijkheid, overgeven of pijn in de rechterbovenbuik. Gemiddeld kunnen deze klachten 3 tot 12 weken aanhouden maar zullen vanzelf terug afnemen. Zonder behandeling kan ongeveer 10-25% van de personen het virus zelf kwijt raken binnen de 6 maand.

De chronische fase

Indien het virus langer dan 6 maand aanwezig is in het lichaam, dan spreken we over een chronische hepatitis C virale infectie. Net als in de acute fase wordt deze fase bij velen gekenmerkt door een lange periode zonder of milde aspecifieke klachten, vaak zelfs tientallen jaren. Virusdeeltjes zijn echter wel actief en aanwezig in het bloed, ook zonder duidelijke symptomen kan je op dat moment dus andere mensen besmetten via direct bloed-bloed contact.

Wist je dat je wanneer je geïnfecteerd bent met het hepatitis C virus, je besmettelijk bent ook al vertoon je geen symptomen!?

Wanneer de infectie niet behandeld wordt kan dit leiden tot leverschade of fibrose. De ontsteking leidt tot aanmaak van littekenweefsel en verharding van de lever. Dit zorgt niet onmiddellijk voor duidelijke symptomen en in deze fase is de leverschade nog omkeerbaar. Het is pas wanneer er heel erge leverschade of cirrose optreedt dat er ook duidelijke symptomen zullen zijn. In deze fase is de lever onomkeerbaar beschadigd en zijn gezonde levercellen vernietigd en vervangen door littekenweefsel. De lever krimpt en krijgt een hobbelige structuur (figuur 1). Het proces van fibrose naar cirrose wordt versneld indien men rookt of overmatig alcohol gebruikt. Als het hepatitis C virus de lever zo erg heeft aangetast dat de lever niet meer normaal kan werken kunnen volgende symptomen optreden: geelzucht, vocht in de buik (ascites), verminderde werking van de hersenen (encefalopathie) en bloedingen uit spataderen in de slokdarm. Bovendien stijgt de kans op leverkanker bij een cirrotische lever. Zonder behandeling is deze ziekte op termijn dodelijk.

Figuur 1. De verschillende stadia van leverschade. De ernst van leverschade wordt weergegeven aan de hand van de METAVIR score waarbij F0 geen schade is tot F4 cirrose.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose gebeurt aan de hand van een standaard bloedafname. Het proces van diagnose gebeurt in twee stappen. Eerst zal er via een bloedafname gecontroleerd worden of er hepatitis C antistoffen in het bloed aanwezig zijn. Antistoffen zijn vlaggetjes in het bloed die kenbaar maken dat de persoon in contact is geweest met het hepatitis C virus. Om echt te weten of een persoon een virale hepatitis C infectie heeft moet er ook gecontroleerd worden op virusdeeltjes of RNA. Hiervoor zal u, indien u dit nog niet bent, doorverwezen worden naar de lever specialist in het ziekenhuis. In het ziekenhuis zal een tweede bloedafname gebeuren.

Wanneer er daadwerkelijk virusdeeltjes gevonden worden in het bloed betekent dit dat de persoon ziek is, potentieel leverschade heeft, mogelijks andere personen kan besmetten en dus behandeling nodig heeft.

Tijdens uw afspraak met de lever specialist zal deze aan de hand van een FibroScan^® kijken hoe groot de schade aan uw lever is. De FibroScan^® kan aan de hand van geluidsgolven de stijfheid van de lever opmeten. De meting is dus volledig pijnloos. De ernst van leverschade wordt weergegeven aan de hand van de METAVIR score waarbij F0 geen schade is tot F4 cirrose (Figuur 1). Indien er ernstige leverschade (F3) heeft of cirrose (F4) aanwezig is, betekent dit dat u na de behandeling voor uw hepatitis C infectie langer zal worden opgevolgd in kader van leverkanker.

Het resultaat van de FibroScan^® is dadelijk beschikbaar. De arts zal na deze test de behandeling voorschrijven en het verloop hiervan bespreken.

Wat houdt een behandeling in?

Sinds 2015 zijn er nieuwe, direct werkende antivirale middelen beschikbaar in België. De behandeling bestaat eruit om dagelijks 1 tot 3 pilletjes in te nemen en dit gedurende 2 tot 3 maand. De behandeling is zeer effectief en er zijn nauwelijks bijwerkingen. De minderheid ervaart vermoeidheid en hoofdpijn tijdens de behandeling. Sinds 2019 is deze behandeling volledig terugbetaald!

Wist je dat de behandeling van hepatitis C virale infectie eruit bestaat om dagelijks gedurende twee of drie maand 1 tot 3 pilletjes in te nemen?

Wat na de behandeling?

Als je het laatste pilletje hebt ingenomen, zal je terug naar de lever specialist moeten gaan voor een bloedafname. Bij meer dan 95% van de mensen die behandeld werd, zijn op dat moment geen virusdeeltjes meer aanwezig in het bloed. Om echter te spreken over genezing zal er 12 weken na het einde van de behandeling nog eens een bloedafname gebeuren. Als ook dan er geen enkel virusdeeltje meer aanwezig is, ben je volledig genezen! Wel zullen die vlaggetjes, de antistoffen nog aanwezig blijven en dit voor heel het leven. Dat is helemaal niet erg want ze hebben totaal geen invloed op jouw gezondheid!

Genezing van het hepatitis C virus betekent niet dat je immuun bent voor het virus. Je kan dus opnieuw besmet worden, dit noemen we reinfectie. Reinfectie zal enkel voorkomen als er hoog risicovol gedrag gesteld wordt en komt dus voornamelijk voor bij actieve injecterende druggebruikers, HIV-positieve MSM en HIV-negatieve MSM op PrEP. Wees er jezelf wel van bewust dat als je een prik- of snij-ongeval hebt en in direct contact komt met het bloed van een besmet persoon, je ook (her)besmet kan worden. Je hoeft dus niet specifiek te behoren tot een welbepaalde risicogroep!

Ook bij een reinfectie zal je opnieuw behandeld moeten worden. Dit gebeurt op de zelfde manier zoals hierboven werd besproken.

Wist je dat je na genezing van een hepatitis C virale infectie niet immuun bent en je dus opnieuw besmet kan worden?

Voor de huisarts

Bij patiënten met gestoorde leverwaarden of patiënten behorende tot een van de risicogroepen, raden wij volgend stappenplan aan:

Indien u patiënten heeft die tot bovenstaande risicogroepen behoren raden wij aan deze eenmalig te testen. Wanneer er aanhoudend risicogedrag is raden wij aan om deze personen jaarlijks te testen.

Doorverwijzing voor hepatitis C virale infectie wordt aangeraden wanneer hepatitis C antistof positief werd getest.

Hepatitis C zorg in Limburg

Sedert 2015 is er binnen de zorGGroep Zin Limburg (voormalig Centrum voor Alcohol en andere Drugs) een zorgaanbod voor hepatitis C onder leiding van een gespecialiseerde hepatitis C case manager nurse. Het zorgmodel zoals het de dag van vandaag is, is een constructie van de succesvolle resultaten van doctoraatsprojecten aan de Universiteit Hasselt. Het zorgmodel is wetenschappelijk onderbouwd en wordt nog steeds geëvalueerd door een doctorandus aan de Universiteit Hasselt. Vanaf 2019 mag dit zorgmodel rekenen op financiële ondersteuning van de Vlaamse Overheid.

De hepatitis C case manager nurse

Binnen de zorGGroep Zin is deze case manager nurse het aanspreekpunt voor cliënten en medewerkers over alles wat met hepatitis C virale infectie te maken heeft. Alle cliënten worden door de case manager nurse aangesproken. Ze worden geïnformeerd rond de risico’s op besmetting en de ziekte zelf. Bovendien wordt elke cliënt aangeboden om kosteloos te worden getest op het hepatitis c virus. Indien de persoon positief test op virusdeeltjes in het bloed en dus besmet is, wordt er dadelijk een afspraak gemaakt met een lever specialist in een ziekenhuis naar keuze. De case manager nurse zal de dag van de afspraak, indien gewenst, ook aanwezig zijn in het ziekenhuis om de cliënt te begeleiden naar de afspraak. Tijdens de behandeling zal de case manager nurse de cliënt opbellen om te vragen hoe alles verloopt. Na genezing zal iedere persoon minimaal een keer worden getest

Vermits beelden meer zeggen dan woorden bieden wij jou een unieke blik achter de schermen aan. In onderstaande video kan je de case manager volgen in de begeleiding van een cliënt van de zorGGroep Zin. Bent u doorverwezen door de huisarts en gaat u zelfstandig naar de leverarts? Dan biedt deze video jou een inkijk op wat u kan verwachten op uw afspraak met de leverarts.